Ćwiczenia bierne

Celem tych ćwiczeń jest utrzymanie istniejącego zakresu ruchu w stawie, zatem niedopuszczenie do utraty elastyczności struktur okołostawowych i tworzenia się zrostów, zapobieganie przykurczom mięśni. Wspomagają działanie mechanizmu pompy mięśniowej. Pełnosprawne mięśnie wywierają nacisk na układ żylny zlokalizowany w ich obrębie, tym samym pobudzając krążenie i usprawniając odpływ krwi żylnej z obwodu. 

Ćwiczenia usprawniają przepływ krwi i limfy, sprzyjają zachowaniu pamięci ruchowej i czucia głębokiego oraz mają wpływ zapobiegawczy na powstawanie odleżyn. Można więc podsumować, że ćwiczenia bierne spełniają rolę czynnika podtrzymującego sprawność, ponieważ opóźniają postęp zmian degeneracyjnych wynikających z bezczynności. 

Kolejnym celem jest dążenie do zamiany ruchu biernego na ruch czynny – jeśli istnieje taka możliwość. 

Metodyka 

Do najważniejszych zasad wykonywania ćwiczeń biernych zaliczamy: 

• prowadzenie ruchu za pomocą sił zewnętrznych, głównie przez ręce fizjoterapeuty; 
• dobranie odpowiedniej pozycji wyjściowej pacjenta. Powinna być taka jak podczas wykonywania testu Lovetta w stopniu 0 i 1; 
• stabilizację właściwego odcinka narządu ruchu tak, aby zapewnić wykonywanie ruchu biernego tylko w obrębie mobilizowanego stawu; 
• zastosowanie odciążenia i chwytu bezpiecznego oraz wygodnego dla pacjenta; 
• prowadzenie ruchu w pełnym, biernym i fizjologicznym zakresie ruchomości, zgodnie z normą dla danego stawu; 
• liczba powtórzeń ruchu w jednej płaszczyźnie waha się od 30 do 50. 

Ćwiczenia powinniśmy wykonywać nawet 3 razy dziennie, stosując większe dawki i liczby powtórzeń u pacjentów z nasileniem działania czynnika patologicznego. 

Wskazania 

• znaczne osłabienie siły mięśniowej (0-1 w skali Lovetta); 
• porażenie wiotkie lub spastyczne; 
• stan po długotrwałym unieruchomieniu; 
• paraliż; 
• początkowe uruchamianie stawu po zabiegu; 
• gdy ruch czynny nie jest wskazany (np. choroby układu krążenia); 
• nieutrwalone ograniczenia ruchomości w stawach. 

Każdorazowo decyzję o podjęciu ćwiczeń biernych podejmuje lekarz prowadzący. Ocenia on, czy nie istnieją przeciwwskazania do ich wykonywania, które mogą zaszkodzić danemu pacjentowi. 

Przeciwwskazania 

• ostry stan zapalny stawu lub tkanek okołostawowych; 
• gorączka (ale nie przewlekły stan podgorączkowy); 
• stan zapalny żył; 
• stany pourazowe po złamaniach kości długich z niepełnym zrostem; 
• stany po zwichnięciach bądź innych urazach stawowych i śródstawowych; 
• urazy skóry, mięśni lub tkanek miękkich bezpośrednio przed zdjęciem szwów; 
• występowanie dolegliwości bólowych podczas ćwiczeń; 
• zakrzepica.